Bông điên điển – loài rau dân dã của miền Tây sông nước, nay đã trở thành món ngon được ưa chuộng ở thành thị. Cây dễ trồng, lớn nhanh, hoa ăn được, thân lá làm phân xanh, rất thích hợp với mô hình vườn nhà hoặc trồng ven ao mương. Trong bài viết này, Nông nghiệp shop xin chia sẻ cách gieo hạt bông điên điển tại nhà cho năng suất cao, giúp bà con dễ dàng có được vườn rau sạch, hoa nở đều quanh năm.
Bông điên điển là bông gì? Công dụng của bông điên điển
Bông điên điển là bông gì?
Bông điên điển (tên khoa học: Sesbania sesban) là loài thực vật thuộc họ Đậu (Fabaceae), mọc phổ biến ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ nước ta, đặc biệt là ven sông, ven ao hoặc vùng đất thấp có độ ẩm cao.
Cây có thân gỗ nhỏ, sống ngắn ngày, cao từ 1,5-3 mét, phân nhánh mạnh, hoa mọc thành từng chùm màu vàng rực rỡ và tỏa hương dịu nhẹ.
Hoa bông điên điển còn được gọi bằng nhiều tên dân gian khác như điển điển, điên điển vàng, hoặc bông lục bình cạn (gọi vui theo màu hoa).
Loại bông này thường nở rộ vào mùa nước nổi (khoảng tháng 8–11 âm lịch), tạo nên một hình ảnh đặc trưng rất nên thơ và bình dị của miền Tây.
Công dụng của bông điên điển
Bông điên điển không chỉ đẹp, mà còn có giá trị sử dụng rất đa dạng – từ ẩm thực, y học dân gian đến nông nghiệp hữu cơ:
Dùng làm thực phẩm
- Hoa bông điên điển ăn được: có vị ngọt nhẹ, giòn, thơm, được dùng phổ biến trong món canh chua cá linh, gỏi tép, bún mắm, hoặc xào tỏi.
- Lá non cũng có thể luộc hoặc xào, dùng như rau xanh thông thường.
- Giá trị dinh dưỡng cao: giàu vitamin A, C, chất xơ, canxi và chất chống oxy hóa.
Công dụng làm thuốc dân gian
Theo y học cổ truyền, bông điên điển có vị ngọt, tính mát, thường được dân gian dùng để:
- Giải nhiệt, lợi tiểu, giảm ho.
- Giảm đau, chống viêm nhẹ.
- Giúp thanh lọc cơ thể, phù hợp dùng trong các món ăn giải độc ngày hè.
Một số nơi còn dùng hoa điên điển kết hợp với các vị thuốc khác để sắc uống, giúp mát gan, ổn định huyết áp.
Cách gieo hạt bông điên điển tại nhà cho năng suất cao
Cách chọn và xử lý hạt giống
Lựa chọn giống tốt
Muốn cây khỏe, hoa sai, thì bước đầu tiên chính là chọn giống tốt.
Nên mua hạt giống bông điên điển từ các đơn vị uy tín, đảm bảo hạt thuần chủng, không lai tạp, sạch bệnh.
Hạt đạt chất lượng là những hạt to, chắc, vỏ cứng vừa, không bị sâu mọt hay thâm đen.
Ngâm ủ hạt đúng cách
- Để tăng tỷ lệ nảy mầm, bà con nên ngâm hạt trong nước ấm khoảng 50°C (2 phần sôi, 3 phần nguội) trong 8-10 tiếng.
- Sau đó, vớt ra, rửa sạch và ủ vào khăn ẩm, để nơi kín gió, ấm áp.
- Khoảng 2-3 ngày, hạt sẽ bắt đầu nứt nanh - lúc này là thời điểm lý tưởng để đem gieo.
Chuẩn bị đất và vật dụng trồng bông điên điển
Cây bông điên điển rất dễ tính, nhưng nếu đất tốt thì cây sẽ "đáp lại" bằng hoa nhiều, thân to, cành khỏe.
Chọn đất trồng bông điên điển
- Loại đất phù hợp nhất là đất thịt pha cát hoặc đất phù sa, tơi xốp, thoát nước tốt.
- Độ pH lý tưởng khoảng 5.5-6.5.
- Nếu trồng trong thùng xốp, bà con có thể trộn đất với phân trùn quế, trấu hun và một ít vôi bột để khử mầm bệnh, nâng cao độ phì.
Dụng cụ trồng bông điên điển
Dùng thùng xốp, chậu nhựa lớn hoặc bao xi măng cũ đều được. Chỉ cần đảm bảo chiều sâu khoảng 30-40cm, có lỗ thoát nước dưới đáy. Nếu bà con có không gian ngoài vườn, đất cạnh mương nước thì quá lý tưởng để trồng trực tiếp luôn ạ.
Kỹ thuật gieo hạt bông điên điển
- Sau khi hạt đã nứt nanh, ta tiến hành gieo như sau:
- Tạo lỗ nhỏ sâu khoảng 1-1,5cm, gieo mỗi lỗ 1-2 hạt.
- Lấp đất nhẹ, không nén chặt. Dùng bình xịt tưới nhẹ để giữ ẩm.
- Mỗi ngày tưới 1-2 lần, tùy điều kiện thời tiết. Tránh tưới buổi tối để hạn chế nấm bệnh.
- Sau 7-10 ngày, cây sẽ mọc mầm và bắt đầu ra lá thật. Lúc này, nên tỉa bỏ cây yếu, giữ lại cây khỏe nhất trong mỗi hốc.
Cách chăm sóc cây sau khi gieo
Ánh sáng và nhiệt độ
Cây bông điên điển rất ưa sáng. Nơi trồng cần đảm bảo đủ ánh nắng 6-8 giờ/ngày. Nếu trồng trong thùng xốp ở ban công, nhớ đặt nơi thoáng, có nắng trực tiếp thì cây mới ra hoa đều.
Nhiệt độ lý tưởng từ 25-35°C, cây phát triển tốt trong điều kiện khí hậu nhiệt đới như nước ta.
Bón phân
- Sau khi cây mọc được 10 ngày, có thể bón phân hữu cơ pha loãng hoặc phân cá tự ủ.
- Khoảng 20 ngày sau gieo, bổ sung phân NPK 15-5-20 pha loãng tưới quanh gốc.
- Định kỳ 10-15 ngày/lần, xen kẽ giữa phân hữu cơ và phân hóa học để cân bằng dinh dưỡng.
Lưu ý: không bón quá nhiều phân đạm, vì sẽ làm cây vươn cao mà ít ra hoa.
Làm giàn (nếu cần)
Với những cây trồng nơi gió mạnh, có thể dùng que chống hoặc làm giàn đơn giản để cây không bị ngã đổ. Đặc biệt khi cây bắt đầu ra nụ, giàn đỡ sẽ giúp cành không bị gãy khi mang nhiều hoa.
Phòng và trị sâu bệnh
Dù cây bông điên điển khá khỏe, nhưng nếu trồng sai kỹ thuật hoặc thời tiết thất thường, vẫn có thể bị sâu hại tấn công.
Một số vấn đề bà con nên để ý:
- Sâu xanh, rệp mềm: thường xuất hiện vào mùa mưa, gây hại lá và hoa. Có thể dùng nước tỏi ớt xay lọc kỹ pha loãng để phun xua đuổi.
- Nấm hại rễ: cây bị vàng lá, chậm lớn. Cần trộn nấm Trichoderma vào đất trước khi trồng để phòng bệnh.
- Úng nước: dễ gây thối gốc. Bà con cần đảm bảo đất thoát nước tốt, nhất là sau mưa lớn.
Thu hoạch bông điên điển
Chỉ sau khoảng 45-50 ngày sau khi gieo, cây sẽ bắt đầu cho hoa. Thời điểm thu hoạch lý tưởng là vào sáng sớm hoặc chiều mát - lúc này hoa còn tươi, chưa bị héo.
Khi hái, nên ngắt từng chùm nhẹ nhàng, tránh làm gãy cành hoặc ngọn. Cây bông điên điển cho hoa liên tục trong 2-3 tháng, nếu chăm bón đều tay, bà con sẽ có hoa hái quanh năm, tha hồ nấu món ngon cho gia đình.
Giải đáp một số thắc mắc thường gặp khi trồng bông điên điển bằng hạt
Trồng bông điên điển vào tháng mấy là tốt nhất?
Thời gian thích hợp nhất là từ tháng 4 đến tháng 9, khi thời tiết ấm áp, độ ẩm cao - cây phát triển nhanh và ít sâu bệnh.
Có trồng được ở ban công không?
Hoàn toàn được, miễn có nắng từ 6 giờ/ngày trở lên và đất không bị úng.
Bao lâu thì cây bắt đầu ra hoa?
Khoảng 45 ngày sau khi gieo là cây bắt đầu có hoa đợt đầu. Nếu chăm tốt, cây sẽ ra hoa liên tục trong nhiều tuần liền.
Cây có sống nhiều năm không?
Không ạ. Bông điên điển là cây ngắn ngày, thường trồng theo mùa vụ hoặc luân canh trong vườn nhà.
Việc gieo hạt bông điên điển tại nhà không chỉ đơn giản, dễ làm mà còn rất thực tế, vừa có rau sạch, vừa tận dụng được không gian nhỏ quanh nhà. Chỉ cần kiên trì, nắm vững kỹ thuật và chăm sóc đúng cách, bà con sẽ sớm có một vườn hoa điên điển mini thơm ngát, trổ bông vàng óng cả một góc sân.
